Ô nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội 2025: Thực trạng & giải pháp

Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội hiện nay đang cực kỳ phức tạp với nồng độ bụi mịn PM2.5 thường xuyên vượt giới hạn an toàn tới 2.1 lần. Về chỉ số AQI vào thời điểm cao điểm ô nhiễm (mùa đông và mùa xuân), Thủ đô chúng ta thường xuyên ở mức Xấu hoặc Rất Xấu – thậm chí có một số thời điểm đạt mức Nguy Hại (AQI>300).

Bên cạnh thực trạng ô nhiễm, trong bài viết sau đây hãy cùng OSAKAR khám phá

• Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội: Giao thông, công nghiệp – làng nghề, xây dựng, nông nghiệp, sinh hoạt.
• Tác động tiêu cực của ô nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội: Sức khỏe, áp lực hệ thống bệnh viện và thiệt hại kinh tế.
• Các giải pháp hạn chế ô nhiễm tại Hà Nội: Thể chế chính sách, cơ sở hạ tầng, các biện pháp mà chính người dân có thể làm ngay.

Cùng tìm hiểu chi tiết A-Z ngay sau đây!

1. Thực trạng, mức độ ô nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội hiện nay

Chỉ cần nhìn bầu trời “mù mịt” vào sáng sớm, ai cũng có thể cảm nhận chất lượng không khí Hà Nội đang xuống cấp nghiêm trọng. Đến khi đi sâu vào dữ liệu quan trắc, ta còn “sốc” hơn nữa khi mức độ ô nhiễm của Thủ đô thực sự ở ngưỡng báo động đỏ.

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) năm 2024, nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình dao động trong khoảng 26 – 52μg/Nm3, vượt giới hạn an toàn từ 1.1 – 2.1 lần [1]. Khi đo AQI (Chỉ số chất lượng không khí) vào mùa đông và mùa xuân, Hà Nội thường thường xuyên đạt mức Xấu (151 – 200), Rất Xấu (201 – 300), thậm chí có những thời điểm đạt mức Nguy Hại (trên 300) [2].

Với “con số biết nói trên”, môi trường không khí Hà Nội đang bị đánh giá là một trong những vấn đề môi trường cấp bách nhất của Việt Nam hiện nay. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, gây suy giảm chất lượng sống, tạo hình ảnh tiêu cực về môi trường của Hà Nội trong mắt bạn bè trên thế giới.

2. Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội

Để hiểu vì sao môi trường không khí Hà Nội ngày càng ô nhiễm, bạn hãy nhìn vào chính những hoạt động quen thuộc diễn ra thường nhật. Chúng là kết quả cộng hưởng của nhiều yếu tố: giao thông, công nghiệp, xây dựng và thói quen sinh hoạt của người dân mỗi ngày:

Cụ thể, dưới đây là những nguồn phát thải chính đang “làm đục” bầu không khí Hà Nội:

• Giao thông: Tính đến 2025, Hà Nội hiện có gần 7 triệu xe máy và 1,2 triệu ô tô, trong đó có nhiều xe máy cũ nát chưa đạt tiêu chuẩn khí thải. Các phương tiện này là “thủ phạm” chính phát thải bụi mịn (PM2.5), oxit nitơ (NOx), carbon monoxide (CO) – những khí độc có khả năng gây hại trực tiếp tới phổi và tim mạch. Theo ước tính của Viện Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải, hoạt động giao thông của xe máy và ô tô chiếm tới 70% tỷ lệ phát thải ra môi trường trong tổng các nguồn gây ô nhiễm tại TP. Hà Nội.
• Hoạt động công nghiệp và làng nghề: Hà Nội có 9 khu công nghiệp đang hoạt động, 1.350 làng nghề và làng có nghề truyền thống – đóng góp lớn về khí thải và bụi mịn từ quá trình sản xuất. Tiêu biểu là các làng nghề tái chế nhựa, luyện kim, phế liệu,… phát thải khói bụi và kim loại nặng trực tiếp ra môi trường.  Trước tình hình đó, TP. Hà Nội đã yêu cầu rà soát và buộc di dời, đóng cửa các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm nghiêm trọng, nhưng tiến độ còn chậm vướng mắc về kinh tế, pháp lý và việc làm.
• Xây dựng và bụi đường cuốn lên: Trong quá trình đô thị hóa, hàng trăm công trình xây dựng và dự án hạ tầng mọc lên, phát tán bụi từ đào móng, phá dỡ, vận chuyển vật liệu khiến lượng bụi lan tỏa ra không khí tăng cao. Ngoài ra, tình trạng xe tải chở vật liệu không che chắn gây vương vãi & bụi đường cuốn lên mỗi khi xe cộ lưu thông, gây khó chịu & ảnh hưởng sức khỏe hô hấp cho người đi đường,…
• Nông nghiệp: Riêng vụ Đông Xuân 2020, khu vực ngoại thành Hà Nội đã phát thải tới 350 tấn bụi, 23.000 tấn CO2 vào thải không khí do hoạt động đốt rơm rạ. Đốt rơm rạ không chỉ gây ô nhiễm mà còn tạo cột khói mù mịt ảnh hưởng đến tầm nhìn giao thông, thậm chí từng được ghi nhận làm ảnh hưởng đến hoạt động cất hạ cánh tại sân bay Nội Bài. Dù đã có Chỉ thị 15/CT-UBND yêu cầu chấm dứt hoàn toàn việc đốt rơm rạ từ năm 2021, song tình trạng này vẫn tái diễn ở nhiều địa phương. Nguyên nhân sâu xa là do thiếu giải pháp kinh tế tuần hoàn, khiến nông dân buộc phải đốt bỏ thay vì tái sử dụng phụ phẩm.
• Sinh hoạt đô thị: Hà Nội từng nổi tiếng với hình ảnh những bếp than tổ ong nhả khói trong ngõ nhỏ. Tuy nhiên, đến cuối năm 2021, thành phố đã loại bỏ được 99,42% số bếp than tổ ong, một bước tiến lớn trong kiểm soát ô nhiễm sinh hoạt. Dù vậy, một số khu vực ngoại thành vẫn đốt rác sinh hoạt trái phép, phát sinh khói độc và bụi mịn gây ô nhiễm cục bộ. Việc giám sát tại cấp phường, xã vẫn chưa được duy trì đều đặn, dẫn đến nguy cơ ô nhiễm tái phát nếu không có sự phối hợp cộng đồng.

3. Tác động của ô nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội đến sức khỏe và đời sống

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội không chỉ dừng lại ở mỗi vấn đề môi trường, nó còn kéo theo hàng loạt hệ lụy cho sức khỏe, áp lực cho hệ thống bệnh viện, thiệt hại kinh tế,… Cụ thể:

3.1. Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường không khí đến sức khỏe người dân Hà Nội

Bụi mịn PM2.5 là những hạt vật chất lơ lửng có kích thước nhỏ hơn 2,5 micron. Với kích thước siêu nhỏ này, PM2.5 khi hít phải dễ dàng đi sâu vào tận phổi, gây kích ứng và ăn mòn thành phế nang và từ đó gây nguy cơ suy giảm chức năng phổi. [3]

PM2.5 còn xâm nhập vào máu và gây viêm toàn thân và stress oxy hóa. Cơ chế này thúc đẩy chứng xơ vữa động mạch, rối loạn chức năng mạch máu, tăng huyết áp – từ đó thúc đẩy hình thành huyết khối dẫn đến nguy cơ đau tim, đột quỵ, suy tim, loạn nhịp tim và thậm chí là tử vong. [4].

Bên cạnh bụi mịn, ô nhiễm không khí tại Hà Nội còn chứa các loại khí độc như: CO, NOx, SO2,… từ các phương tiện giao thông chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, đốt rơm rạ, đốt rác,… Các chất khí này có tính chất, cơ chế gây độc khác nhau, chẳng hạn như:

• CO: Không màu, không mùi, không vị; có khả năng liên kết với hồng cầu gấp 200 lần so với oxy – dẫn đến quá trình vận chuyển trong cơ thể bị cản trở gây: thiếu oxy trong máu, đau đầu, choáng váng, thậm chí là tử vong nếu tiếp xúc với nồng độ cao.
• SO2: Là chất tạo mùi hắc đầy khó chịu khi cháy, phát sinh chủ yếu khi đốt than/đốt rác, khí thải phương tiện giao thông/sản xuất công nghiệp. SO2 khi xâm nhập sẽ kích ứng mạnh với niêm mạc mũi họng và mắt; nặng hơn là kích ứng hoặc gây viêm hệ hộ hấp – gây ho, đau họng và khó thở; làm nặng hơn tình trạng với người có sẵn bệnh nền hen suyễn.
• NOx: Là khí thải tạo ra từ đốt cháy nhiên liệu than, xăng dầu trong hoạt động công nghiệp, giao thông và sinh hoạt. Khi xâm nhập vào cơ thể, NOx cũng trực tiếp kích ứng mắt, mũi, họng và phổi gây cay mắt, ho, khó thở, tụ dịch phổi và gây mệt mỏi, nôn nao. Ở nồng độ cao hơn, NOx gây tụ nhiều dịch trong phổi và tăng nguy cơ tử vong nếu không được cứu chữa kịp thời.
• Và nhiều chất độc hại khác… OSAKAR mời bạn xem chi tiết hơn trong bài viết: Top 12 các chất gây ô nhiễm môi trường không khí nguy hại nhất.

3.2. Gánh nặng bệnh tật tại các bệnh viện Hà Nội

Theo thống kê của Viện Nghiên cứu sức khỏe trẻ em (Bệnh viện Nhi Trung ương), mỗi trẻ dưới 5 tuổi trung bình mắc 5–7 lần nhiễm khuẩn hô hấp cấp mỗi năm và ô nhiễm môi trường là một trong những nguyên nhân chính. Cứ đến các đợt ô nhiễm cao điểm, tần suất nhập viện về bệnh hô hấp & tim mạch lại càng tăng lên gây áp lực quá tải cho cơ sở Y tế. [5]

3.3. Ảnh hưởng đến đời sống và kinh tế đô thị

Với tình hình ô nhiễm môi trường càng trở nên trầm trọng gần đây, nhiều người dân Hà Nội đã phải thay đổi thói quen sinh hoạt như luôn kiểm tra chỉ số AQI trước khi đi ra khỏi nhà và luôn đeo khẩu trang khi ra đường. Các thiết bị như máy lọc không khí đã dần “phổ cập” trong nhiều gia đình, đặc biệt ở khu vực nội thành hoặc nhà có trẻ em/người già.

Ô nhiễm còn khiến hiệu suất lao động giảm – người dân dễ mệt mỏi, sức khỏe yếu hơn hơn do phải sống trong môi trường ngột ngạt và thiếu oxy sạch. Theo Báo cáo môi trường quốc gia về môi trường đô thị do Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) năm 2017 công bố, thiệt hại kinh tế do chi phí khám chữa bệnh hô hấp và nghỉ ốm của người dân Hà Nội là 1.500VNĐ/người/ngày. Nếu tính trên quy mô 3.5 triệu dân nội thành thì quy đổi mức thiệt hại trên sẽ là 2.000 tỷ đồng/năm. [6] 

4. Giải pháp ô nhiễm không khí ở Hà Nội

4.1. Giải pháp hạn chế ô nhiễm không khí từ chính quyền

Chính quyền thành phố đã và đang triển khai hàng loạt biện pháp để kiểm soát ô nhiễm không khí, tập trung vào 4 hướng chính:

• Tăng cường kiểm soát và xử lý nguồn thải: Thanh tra, xử phạt nghiêm các cơ sở sản xuất, làng nghề, khu công nghiệp không đạt chuẩn khí thải; đồng thời, buộc di dời hoặc đóng cửa dứt điểm các cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng ra khỏi nội đô, khu dân cư. Xây dựng hệ thống giám sát cộng đồng chẳng hạn như iHanoi – nơi người dân có thể phản ánh các hành vi xả thải hoặc đốt rác trái phép trực tiếp đến chính quyền để xử lý kịp thời.
• Quản lý ô nhiễm nông nghiệp: TP. Hà Nội đã ban hành Chỉ thị số 19/CT-UBND ngày 25/12/2019 về việc cấm hoàn toàn việc đốt rơm rạ. Thay vào đó, khuyến khích chuyển đổi mô hình kinh tế tuần hoàn theo hướng biến rơm rạ thành nguyên liệu sản xuất nấm, phân bón,…
• Đầu tư hệ thống quan trắc và minh bạch dữ liệu: Hà Nội có 35 trạm quan trắc không khí (số liệu 2020), các dữ liệu AQI được thu thập sẽ công khai trên web https://moitruongthudo.vn/ hoặc app VN Air theo thời gian thực để người dân chủ động kiểm tra và có kế hoạch bảo vệ sức khỏe phù hợp.
• Chiến lược giao thông xanh: Từ ngày 1/7/2026, Hà Nội dự kiến cấm xe máy chạy xăng trong khu vực Vành đai 1 để khuyến khích phương tiện xanh, phát triển trạm sạc xe điện và hạ tầng giao thông công cộng (metro, xe buýt điện). Thành phố cũng có kế hoạch trợ giá từ 3-5 triệu đồng cho người dân, hỗ trợ vay mua xe với mức lãi ưu đãi từ 3-5%/năm, miễn phí trước bạ và lệ phí cấp biển số khi chuyển sang sử dụng xe điện.

Với kế hoạch cấm xe xăng dầu 2026 sắp tới tại Vành đai 1 và các năm tiếp theo sẽ mở rộng phạm vi rộng hơn, việc chọn xe điện khi tìm mua phương tiện đi lại hiện nay là lựa chọn thông thái hơn để đón đầu xu thế và tránh tốn kém chi phí đổi xe sau này. Tại OSAKAR, dưới đây là 3 mẫu xe đang được nhiều người yêu thích và “săn đón” nhất mà bạn rất nên tham khảo:

• OSAKAR MOMO: OSAKAR MOMO là dòng xe học sinh với kiểu dáng nhỏ nhắn bo cong mềm mại, kết hợp với những chi tiết siêu cute như xi nhan hình hoa, đèn pha/hậu hình tròn, móc treo ngộ nghĩnh, bảng màu pastel điệu đà. Trong hình hài nhỏ gọn, sức mạnh của MOMO “không phải dạng vừa” khi sở hữu động cơ cực đại 1500 W cho khả năng vận hành ổn định với vận tốc tối đa 46km/h; quãng đường di chuyển 80km cho mỗi lần sạc nhờ ắc quy dung lượng 60V/23Ah. Xe trang bị hàng loạt tiện ích như yên xe êm ái – sàn để chân rộng chuẩn công thái học, phanh đĩa thủy lực an toàn, Smartkey 4 tính năng (tắt/mở xe, cảnh báo chống trộm, định vị). Đặc biệt, khả năng chống nước chuẩn IP67, chịu ngập 0.5m trong 30m giúp MOMO tự tin khi đi mưa, rửa xe hoặc ngập nhẹ.

MOMO

16.500.000 VNĐ

Mua ngay

• NISPA VIORA: NISPA VIORA mang kiểu dáng cổ điển pha lẫn hiện đại, gợi liên tưởng đến những dòng scooter châu Âu. Tổng thể xe có thiết kế mềm mại với các đường cong liền mạch, kết hợp tinh tế với đường góc cạnh ở đèn và hai hông xe mang cảm giác khỏe khoắn, thể thao. Xe trang bị động cơ có công suất cực đại 1580W, ắc quy 60V/20Ah – cho vận tốc tối đa 46km/h và quãng đường di chuyển xa tới 80km/lần sạc, tha hồ đi lại trong nội đô vài ngày mới phải nạp ắc quy một lần. Xe còn đạt chống nước tiêu chuẩn IP67 giúp xe vượt qua địa hình ngập sâu tới 0,5m trong 30 phút mà vẫn hoạt động bền bỉ. Ngoài ra, Viora còn tích hợp Smartkey/thẻ NFC mở khóa tiện lợi, an toàn mà không cần chìa; cốp sau rộng – hộc trước tiện lợi giúp bạn để được nhiều đồ khi di chuyển; sạc USB giúp bạn không lo điện thoại hết pin;…

NISPA VIORA

19.000.000 VNĐ

Mua ngay

• NISPA VIVA X: Lấy cảm hứng từ dòng Vespa kinh điển, NISPA VIVA X mang phong cách tân cổ điển sang trọng, mang lại cho người lái vẻ đẹp thanh lịch & thời thượng. Xe sử dụng động cơ có công suất cực đại 1500W mạnh mẽ, tốc độ tối đa 45km/h và phạm vi di chuyển 70 – 90km nhờ ắc quy 60V/20Ah dung lượng cao. Về tiện ích, xe được trang bị chuẩn chống nước IP67 tha hồ đi mưa, ngập nhẹ; chế độ Parking an toàn chống vọt ga khi dừng đỗ; Smartkey thông minh giúp mở khóa tiện lợi & chống trộm hiệu quả; cốp rộng giúp chứa mũ bảo hiểm và nhiều đồ cá nhân;…

NISPA VIVA X

20.000.000 VNĐ

Mua ngay

4.2. Giải pháp giảm thiểu ô nhiễm mà cư dân Thủ đô có thể tự thực hiện ngay

Chỉ từ những việc nhỏ nhất, mỗi người dân Thủ đô đều có thể góp phần làm sạch bầu không khí mình đang sống với những biện pháp dễ thực hiện như sau:

• Lựa chọn hình thức di chuyển ít phát thải: Chuyển đổi xe xăng dầu sang loại phương tiện xanh hơn như xe điện, bởi loại xe này chỉ lấy năng lượng từ pin/ắc quy để vận hành – không đốt cháy nhiên liệu gây phát thải như xe truyền thống. Nếu chưa thể chuyển đổi ngay, bạn nên ưu tiên hình thức di chuyển “chia sẻ” như: phương tiện công cộng (xe bus, metro,…), ghép xe (đi chung, tiện chuyến),… để hạn chế tối đa nhiều phương tiện cá nhân chạy xăng dầu đi cùng lúc, giảm áp lực phát thái không khí cho giao thông. 
• Không hút thuốc, đốt bừa bãi: Các hoạt động như hút thuốc lá, đốt (rác, rơm rạ, vàng mã,…) bừa bãi ở nơi công cộng đều tạo nên khói độc, trong đó đáng chú ý như: nicotine, hắc ín, CO, NOx, , SO2, dioxin,… gây độc hại, tiềm ẩn nguy cơ gây hàng loạt chứng bệnh hô hấp nguy hiểm cho sức khỏe con người. Để giảm thiểu ô nhiễm & tránh ảnh hưởng đến sức khỏe người khác, bạn chỉ nên hút thuốc ở nơi thoáng mát & vắng vẻ; với vàng mã, chỉ đốt ở đỉnh hóa vàng tập trung hoặc nơi được quy định; với rác và rơm rạ cần được đổ bỏ đúng nơi tập kết quy định hoặc tận dụng/tái chế nếu có thể.
• Chuyển đổi trong đun nấu: Thay thế bếp than tổ ong/bếp củi độc hại hoặc bếp gas truyền thống bằng hình thức đun nấu “xanh” và ít phát thải hơn như bếp điện hoặc năng lượng sạch (biogaz).
• Trồng cây: Trồng thêm cây xanh ở ban công, sân vườn, trong nhà,… Các cây xanh có cơ thể ngăn bụi và khí độc tự nhiên, giúp không gian xung quanh trở nên trong lành hơn. Nhìn rộng ra, khi nhà nào tại Hà Nội cũng đều trồng cây, điều này sẽ tạo ra những mảng xanh lớn giúp không khí Thủ đô luôn an toàn & tươi mát.

Trên đây là toàn bộ chia sẻ A-Z của OSAKAR về thực trạng ô nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội với những con số biết nói đáng suy ngẫm; nguyên nhân, tác động ô nhiễm không khí đến người dân và kinh tế Thủ đô và các biện pháp hạn chế & giảm thiểu. Hy vọng qua bài viết, bạn đã có cái nhìn tổng quan về tình trạng không khí Hà Nội hiện nay để có biện pháp bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình, cũng như có những ý tưởng hay giảm thiểu ô nhiễm khu vực mình sinh sống. Chúc bạn luôn mạnh khỏe và hạnh phúc!